Samsun, Havza, Amasya, Erzurum, Sivas, Kayseri, Mucur, Hacıbektaş, Kırşehir, Kaman ve Ankara…19 Mayıs 1919'da başlayan kurtuluş mücadelesinin manifestosunun yazıldığı Sivas Kongresi’nden Ankara’ya doğru uzanan yol seyrinin yıldönümündeyiz.
Sivas Kongresi ile mücadelenin manifestosu belirlenmiş ve manda ve himayenin kabul edilemeyeceğini bildiren heyet zaferin yalnızca Anadolu halkının harekete geçirilmesi ve onların desteğiyle kazanılacağını bilerek yola çıkmışlardır. İstikamet, halkı bir Meclis çatısı altında birleştirecek Ankara yolculuğuydu.
“21 Aralık 1919 sabah saat 10’da Kayseri’den hareket ettik. Saat birde Himmet Dede Köyü’nde mola verdik. Akşamın altı yirmisinde Mucur’a geldik.” (Hüsrev Gerede, Kurtuluş Savaşı Atatürk ve Devrimler)
22-23 Aralık günlerinde Hacıbektaş’ta Hacı Bektaş-ı Veli dergâhı önderi Çelebi Cemalettin Efendi ile görüşen Mustafa Kemal Paşa ve beraberinde ki heyet önemli temaslarda bulunarak buradan memnun ayrılmışlardır.
23 Aralık’ta tekrar Mucur’a dönen heyeti 21 Aralık’ta ki gelişlerinde habersiz yakalanmış olan Mucur halkı bu kez Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı Kaymakam Cevat (Akın) Bey ile birlikte Kurugöl köyü mevkiinde karşılamışlardır.
Osman Bölükbaşı’nın halası olduğu söylenen Gülizar Nine’nin burada söylediği şiir Anadolu halkının Mustafa Kemal Paşa’yı ne denli umutla beklediğini göstermektedir.
“Yanında paşalar hizaya durur,
Mucur çarşısında kurt gibi yürür
İnşallah kâfiri kalbinden vurur
Düşmanı yurdumdan kov Kemal Paşa
Nice zulüm gördük evveli âhir
Aşımız ekmeğimiz kan ile zehir
Sana omuz verir koca Kırşehir
Düşmanı yurdumdan kov Kemal Paşa
Cemâlin benziyor şu doğan güne
Niyazım var sahip çıkasın dine
Sana kurban olsun Gülizar Nine
Düşmanı yurdumdan kov Kemal Paşa”
24 Aralık 1919 Çarşamba günü Mucur’dan ayrılan Mustafa Kemal Paşa ve heyet aynı gün Kırşehir’e gelir. Kırşehirliler büyük bir tezahüratla Ankara yolcularını karşılarlar. İlk ziyaretleri ısrarlar üzerine Kırşehir Gençler Derneği'ne olur. Kırşehir Gençler Derneği’nin kurucuları; Garipoğlu Reşat (Özdeş) Başkan, Mustafa Hilmi (Nural) Sekreter, Mehmet Fevzi (Saçak) Muhasip Üye, üyeler ise Cevat Hakkı (Tarım), Mehmet Tayip (İhtiyaroğlu), Orman Memuru Katırcıoğlu Ahmet ile Vergi Dairesi Veznedarı Sıtkı (Doğu) Beylerdir. Mustafa Kemal Paşa burada ziyaret defterine “Kırşehir gençleri, vatanımızda gençliğin kıymetli enmuzeci olduklarını isbat edecek efkar-ı metine ve musube ile mütehalli bulundukları kanatı ile vas-ı imza eyleriz” (Kırşehir gençlerinin, ülkemiz gençliğinin değerli bir örneği olduklarını kanıtlayarak ve doğru görüşlerle donatılmış oldukları kanaati ile imzalarız.) notunu düşer.
Kapıdan ayrılırken Kırşehir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı Müftü Halil (Gürbüz) Efendi ile beraber çıkar. Çalışmalar hakkında bilgi alarak bir müddet yürüdükten sonra kalmaları için ayrılan Sait Efendi oğlu öğretmen Mustafa (Erdem) Bey’e ait ırmak kenarındaki eve geçerek gece şehrin ileri gelenleri ile fikir alışverişinde bulunurlar. Mustafa Kemal Paşa’nın kaldığı evin önünde tertiplenen fener alayı mensuplarından Ortaokul Müdürü Ömer Aydın (Genç) Bey’in bir taşın üzerine çıkıp verdiği söyleve, Mustafa Kemal Paşa şu tarihi sözlerle karşılık verir:
Bu milletin içinden çıkan Namık Kemal:
“Vatanın bağrına düşman dayamış hançerini
Yokmuş kurtaracak bahtı kara maderini” demiş.
Bu milletin içinden çıkmış olan ben Mustafa Kemal olarak diyorum ki:
“Vatanın bağrına düşman dayasın hançerini
Elbet bulunur kurtaracak bahtı kara maderini”
Heyet 25 Aralık Perşembe günü Kaman’a gitmek üzere yola çıkar. Kırşehir halkı karşılamada olduğu gibi uğurlarken de büyük sevgi gösterilerinde bulunmuştur. Kaman’da Belediye Başkanı Halil (Gönç) Bey ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ev sahipliği yapmışlardır. Kaman Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti başkanlığını yapan Bektaşoğlu Ali Çavuş Kayseri-Kırşehir üzerinden gelen yardımların Köprüköy (Keskin) ve Yahşihan’ da bulunan askeri depolara ulaştırılmasında hizmet etmiştir. Kaman’a gelen Mustafa Kemal Paşa ve heyetini konağında misafir etmiştir. Cemiyetin üyeleri Kaman’dan Ankara’ya geçen Heyet-i Temsiliye’ nin yol güvenliğini de sağlamışlardır. (Yaşar ŞAHİN, Kaman Ak Haber)
Yine Kaman-Keskin bölgesinde nüfuz sahibi Cerit aşiretinin beyi Hamitli Rıza Bey de, Keskin’de kurulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurucusudur. Vahdettin yanlısı Ankara Valisi Muhittin Paşa’yı 19 Eylül 1919 tarihinde Rıza Bey komutasında ki birlikler Keskin ile Elmadağ arasında ki Kılıçlar mevkiinde yakalayarak, Sivas’ta bulunan Mustafa Kemal Paşa’ya teslim etmişlerdir.(Mazhar Müfit Kansu, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber) Yunan ordusunun Eskişehir’e kadar yaptığı saldırı sırasında, kendi milis kuvvetiyle birlikte Kazım (Özalp) Bey’in komutasında Bilecik’te düşmana karşı çarpışmıştır. (Yusuf İzzettin Kılınçer (Ankara Üniversitesi), Atatürk ve Kırşehir)
Kaman’dan ayrılan Heyet-i Temsiliye bir sonra ki geceyi Beynam Köyü’nde (Balâ) geçirdikten sonra 27 Aralık Cumartesi günü Ankara’ya ulaşmış ve Dikmen Keklik Pınarı’ nda Ankara halkının beraberinde ki atlılar ve seğmenler tarafından coşkulu bir şekilde karşılanmışlardır.
Artık Ankara örgütlenmenin merkezi ve yeni kurulacak cumhuriyetin başkenti olacaktır. Emperyalizmin ve onun yerli işbirlikçilerinin gözleri önünde bu bozkırda Anadolu insanı kendi elleriyle kendi imkânlarıyla bir ülke kuracaktır.
Ve 23 Nisan 1920’de açılan ilk mecliste Kırşehir; Yahya Galip (Kargı) Bey, Ahmet Müfit (Kurutluoğlu) Bey, Cemalettin Çelebi Efendi, Rıza (Silsüpür) Bey, Sadık (Savtekin) Bey, Bekir (Kocaoğlu) Efendi, Cevdet (Seçkin) Bey tarafından temsil edilmiştir. Rıza Bey, aynı zamanda Osmanlı Mebusan Meclisi’nde Kırşehir milletvekili olduğu için bu göreve seçilmiştir. Atatürk’ün silah arkadaşı olan Lütfi Müfit (Özdeş) Bey’ de 1923–1939 yıllarında Kırşehir milletvekili olarak TBMM’de görev yapmıştır. Kırşehir’i Milli Mücadele’nin öncesinde ve sonrasında temsil etmişlerdir.
Son olarak gerek belgelerden gerekse heyette ki insanların anılarından anlaşılan en anlamlı şey; Kırşehir ve ilçelerinin Mustafa Kemal Paşa’yı bu denli umutla ve sevgiyle karşılayıp Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerini örgütlemeleri, işgale karşı bir şeyler yapma arzularının yakından hissedilmesidir.
Mustafa Kemal Paşa'nın bu kutsal yolculukta önce Mucur ve Hacıbektaş'ı ardından Kırşehir ve Kaman'ı ziyaret ettiği Kırşehir ziyaretinin 101. yıldönümünde hoşgeldiniz sefa verdiniz Atam!..
Recep Yılmaz
Yorumlar
Yorum Gönder